Paticcasamuppada 003
PHẦN I: PAṬICCASAMUPPĀDA (LIÊN QUAN TƯƠNG SINH)
Yesaṃ saṅkhatadhammānaṃ ye dhammāpaccayā yathā, taṃ vibhāgami hedāni pavakkhāmi yathārahaṃ. Paṭiccasamuppādanayo, paṭṭhānanayo ceti paccayasaṅgaho duvidho veditabbo. Tattha tabbhāvabhāvibhāvākāramatto palakkhito paṭiccasamup pādanayo. Paṭṭhānanayo pana āhaccapaccayaṭṭhiti-mārabbha pavuccati. Ubhayaṃ pana vomissetvā papañcenti ācariyā.
Nay, Tôi sẽ giảng một cách tỷ mỷ ở nơi đây, một cách thích hợp, về như thế nào một Pháp liên hệ với một Pháp khác ở trong Thế Giới Hữu Vi. Sự hữu quan trong Tổng Hợp Duyên Hệ ấy cần được hiểu biết bởi theo hai Phương Pháp: Phương Pháp Liên Quan Tương Sinh và Phương Pháp Phát Thú. Ở đây, Phương Pháp Liên Quan Tương Sinh là sự liên hệ bị chi phối bởi định luật "Cái này sinh khởi do bởi duyên vào cái kia". Phương Pháp Phát Thú được nói đến sự hiện hữu các điều kiện liên hệ với nhau. Các Bậc Giáo Thọ Sư đã giải thích xen lẫn cả hai Phương Pháp này.
Tattha avijjāpaccayā saṅkhārā. Saṅkhāra paccayā viññāṇam. Viññāṇa paccayā nāmarūpam. Nāmarūpa paccayā saḷāyatanam. Saḷāyatana paccayā phasso. Phassa paccayā vedanā. Vedanā paccayā taṇhā. Taṇhā paccayā upādānam. Upādāna paccayā bhavo. Bhava paccayā jāti. Jāti paccayā jarāmaraṇa soka parideva dukkha domanassupāyāyā sambhavanti. Evame tassa kevalassa dukkhakhandhassa samudayo hotῑ ti. Ayamettha paṭiccasamuppādanayo.
Ở nơi đây, Vô Minh làm duyên Hành. Hành làm duyên Thức. Thức làm duyên Danh Sắc. Danh Sắc làm duyên Lục Xứ. Lục Xứ làm duyên Xúc. Xúc làm duyên Thọ. Thọ làm duyên Ái Dục. Ái Dục làm duyên Chấp Thủ. Chấp Thủ làm duyên Hữu. Hữu làm duyên Sinh. Sinh làm duyên Lão Mại, Tử Vong, Sầu Muộn, Bi Ai, Khổ Đau, Ưu Thọ, Não Hại. Như vậy là sự tập khởi toàn bộ khối Khổ Uẩn. Và đấy là Phương Pháp Liên Quan Tương Sinh.
Tattha tayo addhā, dvādasaṅgāni, vῑsatākārā, tῑsandhi, catusaṅkhepā, tῑṇi vaṭṭāni, dve mūlāni ca veditabbāni. Kathaṃ? Avijjāsaṅkhārā atῑto addhā. Jāti jarāmaranaṃ anāgato addhā. Majjhe aṭṭha paccuppanne addhā tῑ tayo addhā. Avijjā, saṅkhārā, viññāṇaṃ, nāmarūpaṃ, saḷāyatanaṃ, phasso, vedanā, taṇhā, upādānaṃ, bhavo, jāti, jarāmaraṇanti dvādasaṅgāni. Sokādivacanaṃ panettha nissandaphala nidassanaṃ.
Ở nơi đây cũng cần nên hiểu biết rằng có 3 Thời Kỳ, 12 Chi Phần, 20 Hành Tướng, 3 Liên Kết, 4 Tóm Lược, 3 Luân Hồi, và 2 Căn Nguyên. Như thế nào ? Vô Minh, Hành thì thuộc về Thời Kỳ Quá Khứ; Sinh, Lão Mại, Tử Vong thì thuộc về Thời Kỳ Vị Lai; tám Pháp ở khoảng giữa thì thuộc về Thời Kỳ Hiện Tại. Vô Minh, Hành, Thức, Danh Sắc, Lục Xứ, Xúc, Thọ, Ái Dục, Chấp Thủ, Hữu, Sinh, Lão Mại, Tử Vong là 12 Chi Phần. Từ ngữ Sầu Bi v.v...được nêu lên như là đẳng lưu quả của Sinh.
Avijjāsaṅkhāraggahaṇena panettha taṇhūpādānabhavāpi gahitā bhavanti. Tathà taṇhūpādānabhavaggahaṇena ca avijjāsaṅkhārā, jātijarāmaraṇaggahanena ca viññāṇā diphalapañcakameva gahitanti katvā.
Atῑte hetavo pañca, idāni phalapañcakam. Idāni hetavo pañca, āyatiṃ phala pañcakanti.
Vῑsatākārā, tisandhi catusaṅkhepā ca bhavanti. Avijjā taṇhūpādānā ca kilesavaṭṭaṃ; kammabhavasaṅkhāto; bhavekadeso saṅkhārā ca kammavattaṃ; upapattibhavasaṅkhāto bhavekadeso avasesā ca vipākavaṭṭam ti tῑṇi vaṭṭāni. Avijjātaṇhāvasena dve mūlāni ca veditabbāni. Tesameva ca mūlānaṃ nirodhena nirujjhati. Jarāmaraṇamucchāya pῑḷitānamabhinhaso. Ᾱsavānaṃ samuppādā avijjā ca pavaḍḍhati.
Vaṭṭamābandhamiccevaṃ tedhūmakamanādikaṃ. Paṭiccasamuppādo ti paṭṭha pesi mahāmuni.
Nơi đây, khi đề cập đến Vô Minh và Hành thì Ái Dục, Chấp Thủ và Hữu cũng được hàm ý ở trong đó. Cùng thế ấy, khi đề cập đến Ái Dục, Chấp Thủ và Hữu thì Vô Minh và Hành cũng được hàm ý ở trong đó.
Như vậy có năm Nhân thuộc về Thời Kỳ Quá Khứ, năm Dị Thục Quả thuộc về Thời Kỳ Hiện Tại, năm Nhân thuộc về Thời Kỳ Hiện Tại và năm Dị Thục Quả thuộc về Thời Kỳ Vị Lai.
Vô Minh, Ái Dục, Chấp Thủ, Hữu thì thuộc về Phiền Não Luân; một phần của Hữu được gọi là Nghiệp Hữu và Hành thì thuộc về Nghiệp Báo Luân; một phần còn lại của Hữu được gọi là Sinh Hữu thì thuộc về Dị Thục Quả Luân. Như vậy cũng cần nên hiểu biết rằng có ba Vòng Luân Hồi; Vô Minh và Ái Dục là hai Căn Nguyên. Sự tận diệt những Căn Nguyên ấy thì sự Luân Hồi được chấm dứt. Vô Minh được phát sinh và tiếp diễn tăng trưởng là do bởi các Lậu Hoặc, và luôn luôn bị bức bách do bởi Lão Mại Tử Vong.
Như vậy vị Đại Tu Sĩ đã trình bày giải thích tình trạng rối rắm của những kiếp sống vô thủy và hệ lụy này ở trong ba Cõi Giới, dưới hình thức định lý Liên Quan Tương Sinh.